8. นาคสังยุต

1. สุทธกสูตร

[519] กรุงสาวัตถี. ณ ที่นั้นแล พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย กำเนิดของนาค 4 จำพวกนี้ 4 จำพวกเป็นไฉน ?
คือ นาคที่เป็นอัณฑชะ เกิดในไข่ 1 นาคที่เป็นชลาพุชะ เกิดในครรภ์ 1
นาคที่เป็นสังเสทชะ เกิดในเถ้าไคล 1 นาคที่เป็นอุปปาติกะ เกิดผุดขึ้น 1
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย กำเนิดของนาค 4 จำพวกนี้แล.
จบ สุทธกสูตรที่ 1

8. อรรถกถานาคสังยุต

1. อรรถกถาสุทธกสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในนาคสังยุต สูตรที่ 1 ดังต่อไปนี้ :-
บทว่า อณฺฑชา แปลว่า เกิดในฟอง.
บทว่า ชลาพุชา แปลว่า เกิดในมดลูก.
บทว่า สํเสทชา แปลว่า เกิดในที่ชื้นแฉะ.
บทว่า อุปปาติกา แปลว่า เกิด (เร็ว) เหมือนผุดขึ้น
ก็แลสูตรนี้ พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ เพราะเป็นเหตุเกิดของ
เรื่อง. เพราะว่าภิกษุทั้งหลายสนทนากันว่า กำเนิดนาคมีเท่าไรหนอแล?
ลำดับนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าเมื่อจะทรงอธิบายกำเนิดนาคให้แจ่มแจ้ง
จึงตรัสสูตรนี้ เพื่อให้บุคคลทั้งหลายเบื่อหน่ายกำเนิดนาค
จบ อรรถกถาสุทธกสูตรที่ 1

2. ปณีตตรสูตร

[520] กรุงสาวัตถี. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย กำเนิดของนาค 4
จำพวกนี้ 4 จำพวกเป็นไฉน ? คือ นาคที่เป็นอัณฑชะ 1 นาคที่เป็น
ชลาพุชะ 1 นาคที่เป็นสังเสทชะ 1 นาคที่เป็นอุปปาติกะ 1 ในนาค 4
จำพวกนั้น นาคที่เป็นชลาพุชะ สังเสทชะ และอุปปาติกะ ประณีตกว่า
นาคที่เป็นอัณฑชะ นาคที่เป็นสังเสทชะและอุปปาติกะ ประณีตกว่า
นาคที่เป็นอัณฑชะและชลาพุชะ นาคที่เป็นอุปปาติกะ ประณีตกว่านาค
ที่เป็นอัณฑชะ ชลาพุชะและสังเสทชะ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย กำเนิดของ
นาค 4 จำพวกนี้แล.
จบ ปณีตตสูตรที่ 2

3. อุโปสถสูตรที่ 1

[521] สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคเจ้าประทับอยู่ ณ พระ-
วิหารเชตวัน อารามของท่านอนาถบิณฑิกเครษฐี กรุงสาวัตถี.
ครั้งนั้น ภิกษุรูปหนึ่งเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้าถึงที่ประทับ
ถวายบังคมพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว นั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง
ครั้นแล้วได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ
อะไรหนอ เป็นเหตุเป็นปัจจัยเครื่องให้นาคที่เป็นอัณฑชะบางพวก
ในโลกนี้ รักษาอุโบสถและสละกายได้ ?
พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสตอบว่า ดูก่อนภิกษุ นาคบางพวกที่
เป็นอัณฑชะในโลกนี้ มีความคิดอย่างนี้ว่า เมื่อก่อน พวกเราเป็น
ผู้กระทำกรรมทั้งสองด้วยกาย ด้วยวาจา ด้วยใจ พวกเรานั้น กระทำ